کوله خاس:
======
نام علمی: Ruscus hyrcanus Woron.
نام انگلیسی: Butcher`s broom, knee holly
نامهای دیگر: جز، جیز (مازندران)، چُوشْت، چُشْت (تالش)، هس (آستارا)، پل، کُول، کولر، کول کیش، کُولْخَس، کُوله خَس
کُوله خاس درختچهای کوچک و همیشه سبز و دوپایه از تیرهٔ لاله (Liliaceae) با ساقههای زیرزمینی ضخیم و افقی و به ارتفاع 25 ـ 40 سانتیمتر است که در اغلب نواحی جنگلهای شمال میروید.
این گیاه در نواحی شمال ایران در سطح زیادی از جنگلها، به خصوص جنگلهای انبوه و یا حاشیهٔ آنها میروید و ارتفاع رویش آن در درههای مرطوب نزدیک دریای کاسپین تا 1000 متر میرسد.
گلستان: گرگان، بندرگز، علی آباد، پارک ملی گلستان، زیارت، آزادشهر.
مازندران: نوشهر، چالوس، آمل، بابل، ساری، بهشهر، تنکابن، رامسر.
گیلان: چابکسر، رشت، لاهیجان، بندر انزلی، رضوانشهر، اسالم، جادهٔ اسالم به خلخال، آستارا، جادهٔ آستارا به اردبیل.
کوله خاس گیاهی سایهپسند است و در جنگلهای انبوه شمال که نور به کف جنگل نمیرسد، به همراه دیگر گونههای سایهپسند همچون نونهال شمشاد و ممرز و آزاد و تَمیس دیده میشود. این گیاه در جنگلهای جلگهای شمال با بلوط و در میانبند با راش جامعهٔ گیاهی تشکیل میدهد. جامعهٔ راشستان با کوله خاس در خاکهای با سنگ مادر آهکی دیده میشود.
ریزوم و ریشهٔ کوله خاس که به صورت قطعاتی به رنگ خاکستری مایل به زرد و پوشیده از ریشههای باریکی در سطح پایینی است، مصرف دارویی دارد. شواهد تاریخی نشان میدهد که در قرون وسطی، ایرانیان و عربها تنها مللی بودند که از کوله خاس زودتر از دیگران برای درمان بیماریها استفاده میکردند.
ریزوم و ریشهٔ گیاه، اثر مُدر و اشتهاآور دارد که اثر معالج در برقراری و تحریک ترشحات ادرار و رفع آب آوردن بافتها و استسقا و بیماریهای مجاری ادرار و سنگ کلیه و همچنین زردی و نِقرس و حالات خَنازیری (گرفتگی گرههای لنفاوی گردن) و کمخونی دختران جوان دارد. از برگ آن در گذشته دمکردههای تببُر تهیه میشد.
میوه و برگ آن با آب انگور برای تقویت معده و کبد و معالجهٔ یرقان و اسهال مفید است و ترشح شیر را افزایش میدهد.
در سالهای اخیر ریشهٔ این گیاه در گیلان و مازندران به صورت گیاه دارویی به خارج صادر میشود.
نظرات شما عزیزان:
برچسبها: